Halk arasında “Budama Hastalığı” olarak da bilinen Buerger Hastalığı, damar tıkanıklığına yol açan ve özellikle genç yaşta görülen ciddi bir damar hastalığıdır. Günümüzde hâlâ tanı ve tedavi süreçlerinde çeşitli karmaşıklıklar bulunmakla birlikte, doğru bilgi ve erken müdahale ile hastaların yaşam kalitesi artırılabilir. Bu hastalık, damarların ileri seviyede tıkanmasına neden olarak ekstremitelerde doku kaybı ve kangren gibi ciddi komplikasyonlara yol açabilir.

Buerger Hastalığı Neden Olur?

Buerger Hastalığının kesin nedeni tam olarak bilinmemekle birlikte, en önemli ve en çok kabul gören nedeni tütün ve tütün ürünleri kullanımıdır. Sigara ve diğer tütün ürünlerinin damarlar üzerinde oluşturduğu zarar, hastalığın gelişiminde başlıca faktördür. Ayrıca, genetik yatkınlık, pıhtılaşmayı artıran hiperkoagulabilite durumları ve son yıllarda yapılan araştırmalar, ağız florasındaki bozukluklar ve bazı bakterilerin de bu hastalığa katkıda bulunabileceğini göstermektedir.

Buerger Hastalığının Belirtileri Nelerdir?

Genellikle 25-45 yaş arasındaki sigara içen erkeklerde görülen bu hastalık, vücudun en uç noktalarındaki damarların tıkanmasına bağlı olarak ilk belirtilerini gösterir. El ve ayak parmaklarında başlayan bu belirtiler şunlardır:

• Yanıcı tarzda ağrılar
• Parmaktan kızarıklık ve morarma
• Gezici tromboflebit (migratuar trombophlebitis)
• Tırnak değişiklikleri
• Iskemik ülserler (doku kaybı ve yaralar)
• Parmaklarda kangren ve doku kaybı

Bu belirtiler özellikle tütün kullanımıyla birlikte ortaya çıkar ve hastalığın ilerlemiş durumlarında ayak ve el kladükasyonları (doku kaybı ve amputasyon ihtimali) görülebilir.

Buerger Hastalığının Tanısı ve Tanı Yöntemleri

Tarihçe olarak 100 yılı aşkın süredir bilinen bu hastalığın kesin tanısı için spesifik bir test bulunmamaktadır. Günümüzde kullanılan Shinoya kriterleri ile tanıya yaklaşılmaktadır. Bu kriterler şunlardır:

• Tütün ve tütün ürünlerinin kullanımı
• Hastalığın 50 yaş öncesinde başlaması
• Diz altı damarların tutulması
• Üst ekstremitelerde veya gezici flebitin varlığı
• Sigara dışındaki aterosklerotik risk faktörlerinin bulunmaması

Tanı koymak için en önemli tetkiklerden biri doppler ultrasonografi ile damarların durumu değerlendirilirken, kesin tanı için anjiografi (damar görüntüleme) kullanılır. Anjiografi, tıkalı damarlar, distal damar tutulumunun derecesi ve kollateral damarların gelişimi hakkında detaylı bilgi sağlar. Bu bulgular, hastalığın tanısını doğrulamaya yardımcı olur.

Buerger Hastalığı Tedavisi Nasıl Yapılır?

Başarılı bir tedavi süreci için ilk ve en önemli adım, sigara ve tütün ürünlerinin tamamen bırakılmasıdır. Sigara kullanmaya devam eden hastalarda tedavi çok daha zor ve sonuç alınması güç olmaktadır.

Sigara bırakıldıktan sonra, hastanın ağrılarını hafifletmek, enfeksiyonları kontrol altına almak ve yaraların iyileşmesini sağlamak temel amaçtır. Bu süreçte, hastaya uygun ilaçlar reçete edilir ve tedavi planı, hastanın mevcut şikayetleri ve durumu göz önünde bulundurularak belirlenir.

Vazodilatör ilaçlar, antiinflamatuar ve antiagregan ilaçlar kullanılarak damarların genişlemesi ve kan akışının artırılması sağlanır. Ayrıca, enfekte yaraların tedavisinde uygun antibiyotikler ve yara bakım ürünleri kullanılır. Enfeksiyonun kontrol altına alınması ve uygun yara bakımı, iyileşmeyi hızlandırır ve amputasyon riskini azaltır.

Damar tıkanıklıklarını açmak veya kan akışını artırmak için anjiyoplasti (balon genişletme) veya cerrahi müdahale gerekebilir. Ayrıca, yara iyileşmesini desteklemek amacıyla çeşitli cerrahi teknikler ve kök hücre tedavileri de araştırılmaktadır.

Bazı durumlarda, lomber veya torakal sempatektomi, spinal kord stimülasyonu, omental veya serbest flep transferleri gibi ileri tedavi yöntemleri denenebilir. Kemik iliği kökenli kök hücre tedavileri de damar yenilenmesini teşvik ederek hastalığın ilerlemesini yavaşlatabilir. Ancak, bu yöntemlerin başarı oranları değişkenlik gösterebilir ve uzman gözetiminde uygulanmalıdır.

Tüm bu tedavi girişimleri sonuç vermezse ve doku kaybı veya kangren gelişirse, amputasyon (doku kesimi) de son çare olarak düşünülebilir. Bu, hastalığın ilerlemiş ve kontrol edilemez hale geldiği durumlarda alınan bir karardır.

Özetlersek

Buerger Hastalığı, özellikle sigara kullanımıyla yakından ilişkili ciddi bir damar hastalığıdır. Erken teşhis ve uygun tedaviyle, hastaların yaşam kalitesi önemli ölçüde artırılabilir. Sigara bırakmak ve yaşam tarzı değişiklikleri bu hastalığın seyrini değiştiren en temel faktörlerdir. Ayrıca, gelişmiş cerrahi ve damar tedavi teknikleri sayesinde, damar tıkanıklıklarının önüne geçmek ve doku kaybını engellemek mümkündür.

Eğer siz de sigara kullanıyorsanız ve damarlarınızda sorun olduğunu düşünüyorsanız, uzman bir damar cerrahına başvurmanız büyük önem taşımaktadır. Hızlı ve doğru tanı ile bu hastalığın olumsuz etkilerini en aza indirebilirsiniz.